مزایای سد چَم‌شیر گچساران برای تحقق توسعه پایدار
تامین و ذخیره سازی آب مصرفی در بخش‌های آشامیدنی ، کشاورزی و صنعتی، کنترل سیلاب‌ها، تولید برق و رونق گردشگری از جمله مزایای سد چَم‌شیر است که بهره برداری از آن می تواند تحولی چشمگیر در توسعه استان های جنوبی کشور از جمله کهگیلویه و بویراحمد ایجاد کند.
با توجه به بالا بودن میزان بارندگی های سالیانه در کهگیلویه و بویراحمد و اینکه ۱۰درصد از روان آب های کشور در این استان تولید و بخش زیادی از این مایع حیات بخش بدون استفاده از استان خارج می شود، صاحب نظران حوزه آب اعتقاد دارند که ساخت سد چمشیر نه تنها برای ذخیره آب روزگار خشکسالی ضروری است بلکه نیازی به منظور کنترل روان آب ها و پیشگیری از ویران گری های سیل در دوران ترسالی نیز محسوب می شود.
استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۶ هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع در جنوب غرب ایران واقع شده که بر اساس آمارهای ارائه شده، سالیانه به‌طور میانگین ۵۷۴ میلی متر بارش باران در این استان معروف به سرزمین رودخانه های خروشان می بارد اما تنها یک سد بتنی در حال بهره برداری در این خطه وجود دارد.
وقوع سیل فروردین ماه سال ۱۳۹۸، طغیان رودخانه‌ها و سرازیر شدن روان آب‌ها به محل زندگی مردم و تخریب زیرساخت ها، ضرورت احداث سدهای بزرگ و تاثیرگذار این سازه ها در آسایش شهروندان را بیش از پیش نمایان کرد به همین دلایل بهره برداری از سد چمشیر که قرار است در سال آینده صورت گیرد اقدامی امیدبخش برای توسعه کهگیلویه و بویراحمد و استان های همجوار از جمله بوشهر و فارس محسوب می شود.
آن طور که مسوولان آب منطقه ای کهگیلویه و بویراحمد می گویند: این سد افزون بر تامین آب کشاورزی، صنعت و آشامیدنی ظرفیت تولید ۴۸۲ گیگاوات ساعت در سال را دارد.
با توجه به اینکه در این استان به جز نیروگاه‌های زنجیره‌ای سی سخت و یک نیروگاه کوچک در گچساران نیروگاه تولید برق دیگری وجود ندارد، بهره برداری از سد چمشیر می‌تواند به کاهش خاموشی‌های ناخواسته برق در این استان نیز کمک کند.
مزیت های سد چمشیر به روایت کارشناسان
کارشناس ارشد منابع آبی کهگیلویه و بویراحمد گفت: تامین آب زمین های کشاورزی پایین دست به میزان حدود ۱۱۰ هزار هکتار از مهمترین مزایای احداث سد چمشیر است که با توجه به خشکسالی های پیاپی نیازی برای تحقق کشاورزی پایدار و بهبود وضعیت معیشتی بهره برداران است.
آرش مصلح تاکید کرد: تولید انرژی برقابی به میزان ۴۸۲ گیگاوات ساعت در سال از دیگر مزایای این سازه بزرگ آبی است که می تواند بخشی از برق مورد نیاز شهروندان کهگیلویه و بویراحمدی را تامین کند.
به گفته مصلح، حدود ۱۲۵/۶ میلیون متر مکعب از آب سد چمشیر برای مصارف صنعت و کشاورزی گچساران اختصاص دارد که تحقق این میزان آب، رونق تولید و اشتغال در این منطقه را به دنبال خواهد داشت.
وی گفت: پیش بینی احداث طرح دهکده گردشگری پیرامون این سد که دارای ردیف بودجه ملی است نیز روزنه امید بخشی دیگری برای رونق گردشگری و ایجاد تعداد پرشماری فرصت شغلی جدید خواهد بود.
مصلح تاکید کرد: کنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره و فراهم شدن زمینه پرورش ماهی از دیگر پیامدهای امیدبخش ساخت سد چمشیر است.
پاسخ به برخی نگرانی ها
با توجه به اینکه تعدادی از کارشناسان در نامه ای از رییس جمهور درخواست کرده اند تا با تشکیل یک تیم متخصص بی‌طرف برای ارزیابی قصور در انجام مطالعات سد چمشیر و همچنین تجدید ارزیابی زیست‌محیطی پروژه، از وقوع یک فاجعه محیط زیستی در حوضه آبریز رودخانه زهره جلوگیری کند خبرنگار ایرنا این موضوع را با کارشناسان امر مطرح کرده است.
مصلح این دانش آموخته رشته زمین شناسی می گوید: برای موضوع کیفیت آب سد چمشیر از ۲۰ سال گذشته تاکنون مطالعات جامع از سوی کارشناسان شرکت ها و موسسات تحقیقاتی انجام گرفته و هزاران متر گمانه و آزمایش های ایزوتوپی شیمیایی در این خصوص انجام شده است.
به گفته مصلح در مجموع ای سی (EC) آب رودخانه بین یکهزار تا کمتر از ۲ هزار میکروموس بر سانتی متر و در پایین تر از محور سد سه هزار تا چهارهزار میکروموس بر سانتی متر است.
وی ابراز داشت: در پایین دست سد چشمه هایی شور وارد رودخانه می شود به همین دلیل EC در پایین دست افزایش دارد.
مصلح عنوان کرد: خروجی تمام تحقیقات نشان داده که منشا شوری این چشمه ها شورابه های عمیق نفتی است و آزمایش های ایزوتوپی منشا را از آب های سطحی نمی داند.
این کارشناس ادامه داد: در مدل سازی برای این حجم EC در پایین دست سد نیاز به انحلال حداقل ۳۶ میلیون تن نمک وجود دارد که بررسی های ماهواره ای نشان می دهد هیچ تغییری در مورفولوژی منطقه ثبت نشده و لذا این حجم انحلال وجود ندارد.
وی اضافه کرد: خروجی تمام مطالعات به اینجا ختم می شود که با آبگیری سد چمشیر EC فعلی پایین دست رودخانه که اکنون چهار میکروموس بر سانتی است به کمتر از ۲هزار کاهش خواهد یافت.
این کارشناس تاکید کرد: پس از بهره براری از سد چمشیر این مشکل رفع می شود و خروجی تمام این مطالعات حکایت از بهبود کیفیت آب رودخانه زهره پس از آبگیری سد چمشیر خواهد بود.
مصلح در واکنش به مقایسه سد چمشیر با برخی سازه های ناموفق آبی کشور گفت: این موضوع بارها و به دقت در طول چند سال مورد بررسی تیم‌های مختلف زمین شناسی قرار گرفته است و نتایج حاکی از آن است که هیچ مشکلی در این خصوص وجود ندارد.
وی تاکید کرد: در استان کهگیلویه و بویراحمد واقعیتی به نام گنبد نمکی وجود ندارد و اینکه در برخی موارد اشاره به گنبد نمکی می‌شود به لحاظ زمین شناسی کاملا اشتباه است.
ویژگی های سد چمشیر
سد چمشیر که در حال حاضر در نزدیکی شهرستان گچساران در جنوب کهگیلویه و بویراحمد در حال احداث است بلندترین سد وزنی از نوع بتنی غلتکی (آر. سی. سی) ایران است.
مخزن این سد ۲.۳ میلیارد مکعب ظرفیت دارد و دریاچه ای به طول ۴۸ کیلومتر و وسعت ۵۱ کیلومتر مربع در پشت این سد ایجاد می شود.
سد چم شیر دارای یک میلیون و ۱۰۰ متر مکعب حجم بدنه و سه دهنه سرریز اوجی دریچه دار است.
مطالعه احداث سد چم شیر در سال ۷۳ از سوی سازمان آب منطقه‌ای فارس، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد صورت گرفت.
آخرین وضعیت سد چمشیر
معاون اجرایی طرح سد و نیروگاه چمشیر گچساران گفت: عملیات احداث سد مخزنی چم شیر گچساران سال ۱۳۹۰ شروع شده هم اکنون ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و براساس برنامه ریزی قرار است سال آینده بهره برداری شود.
محمدرضا فاضل اعتبار این طرح را ۲۳۰ میلیون یورو اعلام کرد و اظهار داشت: ۲۵ درصد از اعتبارات فاینانس طرح سد و نیروگاه چم شیر در این شهرستان، معادل ۶۰ میلیون یورو افزایش یافت.
وی روند اجرایی سد چم شیر را مطلوب دانست و گفت: هم اکنون حدود یکهزار نیروی متخصص، ماهر و نیمه ماهر در این سد فعالیت دارند.
فاضل ابراز داشت: تاکنون عملیات اجرایی بخش‌های بتن بدنه سد و نیروگاه، حفاری تزریقات، تجهیزات نصب نیروگاهی و سازه‌های اصلی یعنی بخش‌های مهم پروژه در حال اجراست.
وی تصریح کرد: انجام هفت کیلومتر تونل زیرزمینی، عملیات اجرایی یک میلیون و ۸۰۰ هزار متر مکعب بتن در طرح، ۳۰ کیلومتر جاده دسترسی و هفت میلیون متر مکعب حفاری رو باز از مهمترین کارهای انجام شده در این طرح است.
تاکنون ۱۴ هزار میلیاردریال سرمایه گذاری برای انجام عملیات اجرایی این سد هزینه شده است.
نیروگاه چمشیر در ۲۵کیلومتری جنوب شرقی گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد و بر روی رودخانه زهره ساخته می‌شود.
در زمان حاضر تنها یک سد مخزنی به نام سد کوثر در کهگیلویه وبویراحمد در حال بهره برداری است.
این سد آب آشامیدنی ۲۰ شهر و ۲ هزار روستا با ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت را در استان‌های جنوبی کشور شامل کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، هرمزگان و فارس تأمین می‌کند.
منبع: ایرنا
